Napak Tilas

Napak Tilas

Kénging Han

 Gek kuring diuk dina jukut sisi jalan satapak, ngareureuhkeun kacape. Taktak asa semplak pira oge nangung kalapa jeung gula kawung anu teu sabaraha piduiteunana. Awak anu pinuh ku kesang digeberan ku dudukuy. Kuring nangung kalapa jeung gula kawung jualeun ka Bintang harita teh. Ti lembur sok indit isuk keneh, mapay jalan satapak ari nepina paling gancang wanci lohor. Kawas wanci harita, keur jaman harita di Bintang aya pabrik perkebunan anu walanda, nya kira-kira mah taun 60-an. Waktu harita masih keneh hese hayang meuli pangabutuh sapopoe teh. Meuli minyak tanah jeung uyah oge kudu ka Tanggeung anu lamun disorang butuh waktu sapoe bolak-balik.

 Kuring oge kudu we samingu sakali mah ngincring ka Tanggeung, balanja minyak tanah jeung uyah ti koperasi. Can aya mobil anu nepi ka lembur. Da ti cianjur oge mobil teh ngan nepika Tanggeung. Kitu oge hiji dua can rame kawas ayeuna. Sok remen bati tina ngajual minyak tanah jeung uyah teh dibelikeun kana kalapa jeung cau atawa gula kawung, tuluy ku kuring dijual deui. Mimitina mah ka anu deket ngan lila ti lila ceuk bapa teh, “ka Bintang ayeuna mah ngajual kalapa teh, keun engke di ahad, dipihapekeun ka bah Ohim babaturan bapa.

” Nyaaheun mana kitu oge bapa teh, da masih keneh ingeut basa indit bareng ka Bintang, pangdangdanankeun tangungan kalapa, “tong loba teuing”, ceunah, “tapi kudu mineung”. Sanggeus nepika Bintang, sakumaha jangjina mawa kuring ka bah Ohim, tuluy mihapekeun basana “bah Ohim, ieu budak dewek rek diajar dagang ulah dicekek harega mihape, budak keneh.”

Rek teu disebut budak kumaha da harita kuring can sakola. Lain kuring anu embung ngan kawantu euweuh sakola. Kakarek sababaraha taun ti harita aya sakola, nya kuring oge asup sakola ngan ari kana dagang mah henteu ditingalkeun.

 Angin anu ngahiliwir beut terus mawa kuring ka waktu anu geus kalarung. Tong pati teuing diingeutan. Jung nangtung rek nuluykeun lalampahan, bisi kaburu beurang.

Seep tanjakan gog anjog ka warung leutik anu sok ngajualan rujak cingcau. Reug eureun tuluy nyeulang heula meuli rujak cingcau dua gelas teu kuat ku hanaang, rujak cingcau dua gelas ngan sakoteap. Song dibayar, leos indit deui gura-giru. ***

“Na asa beurang ayeuna mah jang?” ceuk bah Ohim nanya sanggeus kuring ngecagkeun tangungan.

 “Lah sidikeun mopo meureunan bah, bari ieu deuih awakna keur teu geunah, nyareuri” tembal kuring.

 “Nya atuda ari usaha mah kitu, tara salalawasna geunah oge tara salalawasna ripuh. Pan ujang oge tadina tas ripuh, cape, pan ayeuna rek nampa duit” ceuk bah Ohim.

“Nyaeta ari abah mah teu kireum-kireum ari ngupahan teh” ceuk kuring bari ngadayagdag nyarande. Teu sawatara lila, gerung aya sora mobil datang. Barang direret, eunya bae truk paranti bah Ohim nyaba geus datang.

 “Jang milu moal ka Ciwidey?” kadenge deui sora bah Ohim ti jero.

“Moal, pan isukan kudu ka sakola bah!”.

“Ieu atuh duitna” ceuk bah Ohim bari tuluy nuduh-nuduh barangna anu rek dibawa. Kayaning cau, kalapa, beas, gula kawung jeung rea-rea deui barang jualeun ka Ciwidey. Hiji kota kacamatan di Bandung belah kidul.

 Beuki lila kuring beuki wani. Barang jualeun oge ngalobaan, samingguna sok aya kana dua atawa tilu tangungan. Atuh mimiti ti harita kuring boga panangung, nu sok ngabogaan jadwal mantuan nangung ka Bintang. ***

 “Minggu ayeuna mah loba meureun maneh teh meunang barang, pan ti Tegallega oge aya kana tilu tangunganeun lain?” ceuk indung kuring basa rek indit ka Bintang.

“Lumayan meureun ayeuna mah, da gula oge aya kana sapuluh bengketna, can cau jeung kelapa” tembal kuring bari nyokot rancatan.

 “Syukur atuh, ngan ema mah pangmeulikeun kurupuk we satiir mah, aeh sabaraha haregana satiir teh?” pokna.

 “Ah pira oge saketip satiir, urang meuli lima tiir mah” pok teh, “hayu ah ma bisi beurang teuing.”

 “heg, kade dijalan sing ati-ati!”.

Ti saprak harita mah tara sorangan nangung ka Bintang teh, da sok dibaturan ku sababaraha urang panangung barang anu kuring. Ngan aya hanjakalna, poe harita basa ema kuring pesen pangmeulikeun kurupuk, barang nepika imah. Kurupuk anu lima tiir teh, lences parareot. Lain ku kahujanan, tapi kaanginkeun da jauh tea jeung teu dikantongan da euweuh tea jaman harita mah.

 Reres tamat sakola kuring boga keteg hayang neruskeun sakola, da harita mah keur babari keneh. Ngan tingal nuluykeun tilu taun sakola deui, engke lamun geus tamat baris diangkat jadi guru. Loba harita oge babaturan sakola anu neruskeun, nya ayeuna teh geus jaradi guru atawa kapala sakola, teu saeutik oge anu geus pangsiun. Ngan waktu harita basa kuring bebeja hayang sakola, kolot nyaeta bapa teu pati nyatujuan, pokna “batur oge anu sakola, make jeung dahar. Ayeuna mah beurik we ku otak, da bapa oge lain teu hayang nyakolakeun, ngan mana atuh biayana?”.

 Tah ti saprak harita, kuring neundeun dina jero hate kahayang pikeun sakola anu jadi hareupan ulah karandapan deui ku anak ayeuna anak mah kudu sarakola, sabab karasa peurihna hayang sakola teu jadi teh. Da ceunah mah euweuh biaya, padahal harita munding oge aya kana genepna, mun dijual hiji mah dipake biaya

 Nyaeta atuh da Alloh mah langkung uninga kana naon anu baris karandapan ku makhluk-Na. Keur mapalerkeunana, nya kuring beuki sumanget kana dagang. Beuki lila pangwangunan ti kota oge terus nyurungkuy ka gunung, kuring oge geus ti dinya mah teu ka Bintang deui sabab jalan ti Bintang geus ditepikeun ka Cimaskara. Jadi aya kana samingu dua kali mah kuring ka Cimaskara, da beuki deket ka leumbur kuring.

Waktu beuki nyerelek, anu baheula leutik ayeuna geus kolot, nincak atun 70-an kuring sok remen ka Ciwidey selang-selang lamun keur rineh. Beuki lila mah beuki wani, nepika ngajual barang oge aya kan ton-an ka Ciwidey teh. Ari balik ti Ciwidey sok rajen balanja pibajueun atawa baju nu geus jadi, ideur kenen di kampung. Waktu harita sok aya kana tilu poena ngider ti hiji pasar ka pasar anu sejen. Lamun keur negtog mah balik ka imah teh ngan saukur mawa lawon panggemolna wungkul.

 Ti harita sigana rijki teh ku pangeran dibukakeun keur kuring. Sanajan tina usaha kitu oge, kuring make kuat meuli sawah atawa tanah pikeuboneun. Beh dieuna sanggeus ngarasa bosen ngider ngajualan pibajueun jeung baju anu geus jadi, kuring pindah usaha ari balik ti Ciwidey tas ngajual barang teh tara mawa pibajueun deui tapi sok balanja pangabutuh sapopoe di kampung. Tegesn ati harita mah kuring teh ngawarung diimah.

Dina taun 80-an, kuring make kapareungkeun dagang beas ka Cipanas anu mimitina mah ceuk akina barudak, basana teh “pangjualkeun itu beas anu bapa itung-itung ngamodalan we, da mere mah euweuh”. Atuh kuring jadi beuki rancage bae dina usaha, poe ahad indit ka Ciwidey ngajual barang kayaning cau jeung kalapa, atuh balikna geus nyampak beas dipabrik iangkeuneun ka Cipanas dina poe Rebona. Jadi harita mah saminggu dua kali, ka Ciwidey jeung ka Cipanas usaha teh. Kuring leuwih sapuluh taun kikituan, anu satuluyna mah kuring pere ka Cipanas keur mah cape katambah kabehdieunakeun geus loba nu usaha kana beas kawas kuring. Jadi lamun diteruskeun oge moal pati loba untungna, da geus loba saingan. Ngan ari ka Ciwidey anu henteu ditingalkeun teh, eta mah masih keneh nepika ayeuna.

 Ayeuna kuring geus kolot henteu pati kana usaha, ngan tingal merhatikeun jeung ngajununkeun anak we sina sarakola. Sanajan hasil ngan saukur tina pare anu sausum sakali kaalana. Kuring mereketkeun maneh hayang nyakolakekun anak, hiji hal anu baheula ku kuring teu karandapan da euweuh biaya ceunah. Ayeuna oge ari biaya mah euweuh ngan kahayang jeung cita-cita anu ngagedur anu sok mepes ripuhna gawe. Kagantian sugan ari nempo anak jaradi jelema mah, kapeurih jeung ka prihatinan baheula teh lain dongeng, ieu mah ngan lalakon anu didongengkeun deui. Sugan aya pulunganeunana.*** Cigeresik, 24 Januari 2005 *) kado kanggo pun bapa)